Het rendement van een warmtepomp: COP zegt niet alles

Als je van plan bent om een warmtepomp te laten plaatsen, wil je vast weten wat daarvan het rendement is. Zo’n installatie mag dan wel erg duurzaam zijn, de installatie ervan vraagt de nodige investering en die kost wil je natuurlijk graag terugverdienen. Daarom introduceren we in deze blog een aantal termen die je in je opzoekwerk over het rendement van een warmtepomp sowieso gaat tegenkomen, zoals COP, SCOP, EER en SEER. Bovendien vertellen we hoe je dankzij onze weersafhankelijke regeling en app op elk moment zicht houdt op de prestaties van je warmtepomp.

COP: een maat voor het rendement van een warmtepomp

Een warmtepomp haalt 75 procent gratis energie uit de omgeving, maar heeft voor de overige 25 procent elektriciteit nodig om jou van 100 procent warmte te voorzien. Het rendement van een warmtepomp wordt gemeten door de energie die de warmtepomp uit de lucht, de bodem of het grondwater haalt te delen door de elektrische energie die de warmtepomp verbruikt. Het resultaat is de COP-waarde, wat staat voor Coefficient of Performance of prestatiecoëfficient.

Het gemiddelde rendement (COP) van de meeste warmtepompen bedraagt minstens 4. Dat betekent dat de warmtepomp voor de productie van 4 kWh energie of warmte 1 kWh elektriciteit nodig heeft. Hoe hoger de COP, hoe beter het rendement.

SCOP van een warmtepomp: het reële rendement

De COP-waarde zegt evenwel niet alles: het is maar een momentopname, en heel wat belangrijke factoren veranderen gedurende de dag. Denk maar aan het feit dat het ’s ochtends en ’s nachts frisser is dan op de middag.

Daarom bestaat er een andere maat die een beter beeld geeft van het rendement van een warmtepomp: de SCOP of Seasonal Coefficient of Performance– in het Nederlands SPF of seizoensprestatiefactor. Bij de SCOP wordt het rendement over een langere periode gemeten en worden er ook andere factoren in rekening gebracht.

EER warmtepomp: rendement koeling

Omdat je met een warmtepomp méér kunt doen dan alleen verwarmen, volstaan COP en SCOP niet om het rendement in kaart te brengen. Dankzij de EER-waarde, die verwijst naar de Energy Efficiency Ratio of de energie-efficiëntieverhouding, kom je te weten hoeveel energie een warmtepomp in verhouding nodig heeft om bijvoorbeeld van een buitentemperatuur van 35°C te gaan naar een vertrekwatertemperatuur voor vloerverwarming van 18°C. Een EER van 4 betekent dat voor de productie van 4 kWh koelvermogen 1 kWh elektrische energie nodig is. Net als bij de COP geldt: hoe hoger de waarde, hoe beter het rendement.

SEER warmtepomp: seizoensrendement voor koeling

EER en SEER verhouden zich tot elkaar zoals COP en SCOP. Ook EER is een momentopname en geeft dus niet het volledige plaatje. Daarvoor moet je gaan kijken naar de SEER-waarde. Die staat voor Seasonal Energy Efficiency Ratio of seizoensrendement. De SEER is gemeten over een langere periode en houdt ook rekening met factoren als temperatuurschommelingen gedurende het jaar of stand-byperiodes waarin de warmtepomp niet draait. De SEER geeft dus een realistischer beeld dan de EER. Een SEER-waarde is enkel van toepassing bij lucht/lucht-warmtepompen, en niet bij bodem/water- of lucht/water-warmtepompen.

Deze factoren beïnvloeden het rendement

Het rendement van een warmtepomp wordt beïnvloed door een aantal factoren. Zo spreekt het voor zich dat je warmtepomp in de winter iets harder moet werken dan in de zomer – al is een optimaal comfort ook tijdens de koudste maanden gegarandeerd. Zo kan een warmtepomp zelfs warmte onttrekken aan de bodem, de lucht of het water bij een buitentemperatuur tot -20°. En in verhouding zijn er natuurlijk veel minder uren dat een warmtepomp moet werken bij zulke koude buitentemperaturen dan bij buitentemperaturen boven de 0°C.

Ten tweede is het type warmtepomp van belang. Zo heeft een bodem/water-warmtepomp een beter rendement dan een lucht/water-warmtepomp. Dat komt omdat de temperatuur van de buitenlucht schommelt doorheen de dag, terwijl de bodem een redelijk constante temperatuur heeft van ongeveer 7°C.

Voor een optimaal rendement combineer je een warmtepomp het best met een afgiftesysteem dat werkt met lage vertrektemperaturen, zoals vloerverwarming, ventilo-convectoren (verwarmingstoestellen met een ventilator) of overgedimensioneerde radiatoren. Algemeen geldt: hoe lager de vertrektemperatuur, hoe beter. Voor elke graad dat de vertrektemperatuur verlaagd wordt, werkt je warmtepomp namelijk 2,5 procent efficiënter. Eventueel kun je een warmtepomp aansluiten op gewone radiatoren, maar dan boet je sterk in op efficiëntie. In dat geval kies je het best voor de aroTHERM plus-warmtepomp, die ook geschikt is voor hogere vertrektemperaturen.

Daarnaast is de isolatiegraad van je woning belangrijk. Hoe beter je isoleert, hoe lager de vertrektemperatuur, hoe beter het rendement van je warmtepomp en dus hoe lager je verbruik, omdat er minder warmte verloren gaat.

Een laatste bepalende factor is de regeling van de warmtepomp. Als je warmtepomp niet correct afgeregeld is, zal zijn rendement sowieso lager liggen. Laat je daarom altijd bijstaan door een installateur, zodat je zeker bent dat je warmtepomp optimaal presteert.

Rendement vergelijken en monitoren

Let ook op het ErP-label (Energy related Products) van je warmtepomp. Hoe beter het label, hoe hoger het rendement en hoe lager je verbruik. A+++ is de beste optie. ErP-labels worden bepaald aan de hand van gestandaardiseerde tests. Ze zijn dan ook de handigste manier om het rendement van verschillende warmtepompen met elkaar te vergelijken.

Wil je het rendement van je warmtepomp monitoren? Dan zit je goed met de multiMATIC- of sensoCOMFORT-regelingen, op voorwaarde dat je gebruikmaakt van de gratis app (hiervoor moet je de internetmodule VR 921 geïnstalleerd hebben). Daarmee kun je het verbruik van je warmtepomp altijd checken in handige grafieken – voor verwarming, warm water en koeling – net als de milieuopbrengst of de gratis energie die je opgewekt hebt. Die laatste factor komt overeen met de ‘P gratis lucht’ in de formule om de COP-waarde te berekenen.

Ook op je thermostaat kun je het verbruik van je warmtepomp trouwens volgen, maar de grafiek die je dan te zien krijgt, is iets minder uitgewerkt.

Niet zeker of je warmtepomp juist afgesteld is? Aarzel dan niet om voor meer informatie contact op te nemen met een installateur.